Płodowy zespół alkoholowy (FAS, z ang. Fetal Alcohol Syndrome) to zaburzenie rozwojowe, u dzieci, których matki spożywały alkohol podczas trwania ciąży. Obejmuje on triadę objawów – upośledzone wzrastanie zarówno wewnątrzmaciczne jak i po urodzeniu, zmiany wyglądu w obrębie twarzoczaszki oraz upośledzony rozwój neurologiczny. Choć pełne skutki tego zespołu mogą być różne w zależności od wielu czynników, w tym ilości i częstotliwości spożywanego alkoholu, są one zawsze nieodwracalne, gdyż nie można wyleczyć toksycznego działania alkoholu na mózg rozwijającego się dziecka.
Płodowy zespół alkoholowy jest zespołem wad fizycznych i neurologicznych, które są następstwem picia alkoholu przez kobietę w ciąży. „Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych opiera się na danych szacunkowych, przyjmując, że dzieci z FAS rodzi się w Polsce około 3 na 1000 żywych urodzeń. Natomiast dziesięć razy więcej rodzi się dzieci z wybiórczymi uszkodzeniami związanymi z prenatalną ekspozycją na alkohol.” Jest to choroba nieuleczalna. Można jednak poprawić jakoś życia dziecka przy wczesnym jej rozpoznaniu i otrzymaniu odpowiedniej pomocy. Odpowiednio wcześnie postawiona diagnoza jest szansą dla dziecka na otrzymanie specjalistycznego wsparcia. Nie jest to jednak łatwe zadanie, gdy dziecko nie ma pełno objawowego zespół, tylko niektóre z jego cech. Dzieciom w stanie ciężkim zapewniana jest pomoc medyczna. Jednak, gdy zaburzenia nie wskazują definitywnie na FAS, wtedy dziecko poddawane jest długotrwałym badaniom diagnostycznym, które często kończą się niepostawieniem żadnej diagnozy.
Aby zespół FAS został potwierdzony medycznie muszą zostać zatwierdzone 4 kryteria:
- „Udokumentowane picie alkoholu przez ciężarną”
- Przed- i po urodzeniowy deficyt wzrostu, wagi ciała i obwodu głowy.
- Uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, które wyraża się jako upośledzenie funkcji fizycznych, intelektualnych i społecznych.
- Zespół fizycznych anomalii, wyrażających się mniej lub bardziej widocznymi deformacjami budowy twarzy, kończyn i wadami narządów wewnętrznych.„.
Płodowy Zespół Alkoholowy (FAS) stanowi jedno z poważniejszych zagrożeń dla zdrowia i rozwoju dziecka, wynikające z narażenia na alkohol w okresie prenatalnym. Każda dawka alkoholu spożyta przez ciężarną może przyczynić się do nieodwracalnych zmian w rozwoju fizycznym, poznawczym oraz behawioralnym dziecka. Zespół FAS jest schorzeniem nieuleczalnym, a pomocy można szukać jedynie w działaniach terapeutycznych.