26 czerwca przypada Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Narkomanii został ustanowiony w 1987 r. przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych, jako Międzynarodowy Dzień Przeciwdziałania Nadużywaniu Środków Odurzających i ich Nielegalnemu Handlowi. Celem obchodów jest zwiększenie międzynarodowej współpracy na rzecz zwalczania i zapobiegania narkomanii, a także uświadamianie konieczności leczenia z uzależnienia od narkotyków. Święto jest również okazją do pokazania osobom uzależnionym, że mają szansę na powrót do życia społecznego, a zjawisko narkomanii jest problemem dotykającym ludzi na całym świecie.

Tematem Międzynarodowego Dnia Zapobiegania Narkomanii 2020 jest: „Lepsza wiedza dla lepszej opieki”.

Narkotyk, substancja psychoaktywna, środek odurzający, używka – to określenia o podobnym znaczeniu stosowane wymiennie w języku potocznym. W medycynie, psychologii aktualnie obowiązującym nazewnictwem jest substancja psychoaktywna.

Narkotyki charakteryzują się możliwością wywoływania stanu przyzwyczajenia, a nawet przymusu ich dalszego stosowania. Sięganie po narkotyki, nawet w sposób okazjonalny, wiąże się z poważnym ryzykiem zdrowotnym. Ryzyko uzależnienia dotyczy wszystkich narkotyków. Zanim jednak do tego dojdzie, osoby używające, narażają siebie i swoich bliskich na szereg negatywnych konsekwencji. Te najpoważniejsze – to przypadki zgonów, zatruć lub zakażeń.

Substancje psychoaktywne:

• wpływają negatywnie na centralny układ nerwowy,
• przyjmowane są w celu doznania przyjemności, zmiany świadomości, uzyskania określonego nastroju, przeżycia ekstremalnych doznań,
• wpływają na organizm człowieka powodując w różnym stopniu zmiany psychiczne (np. euforię, zmieniony odbiór rzeczywistości, iluzje, omamy, zaburzenia pamięci) oraz fizyczne (np. wzrost ciśnienia krwi, przyspieszenie tętna, pobudzenie),
• przewlekle przyjmowane mogą prowadzić do uzależnienia, które często nazywane też jest narkomanią czy toksykomanią,
• mają pochodzenie naturalne lub syntetyczne.

Czynnikami zwiększającymi ryzyko uzależnienia jest m.in.:

• brak życiowych perspektyw, duża przestępczość i bezrobocie,
• rozbite rodziny, zachwiane relacje w rodzinach pełnych, brak wsparcia i porozumienia, nieprawidłowe wzorce ze strony rodziców związane np. z nadużywaniem alkoholu generują wśród dzieci postawy ucieczkowe, a narkotyk staje się jedną z form tej ucieczki,
• niepewność i niedojrzałość emocjonalna, mała odporność na stres, słaba motywacja do działań, które nie przynoszą natychmiastowych korzyści,
• postawy rodziców są także często odpowiedzialne za poważniejsze zaburzenia osobowości mogące mieć znaczenie w społecznych kontaktach wychowanków: przesadna idealizacja bądź lekceważenie innych, zmienność nastrojów, zakłócenia tożsamości, poczucie pustki – mogą mieć źródło w niedbałym i niewłaściwym traktowaniu dziecka przez rodziców, oddaleniu się od jego potrzeb emocjonalnych. Poważne zachowania aspołeczne mogą dalej pogłębić się w wyniku nadużywania środków psychoaktywnych.

Przyjmowanie substancji psychoaktywnych powoduje:

• somatyczne szkody zdrowotne: ostre zatrucie (przedawkowanie), wychudzenie, wyniszczenie, zakrzepy w żyłach i zatory tętnicze, infekcja HIV i choroba AIDS, wirusowe zapalenie wątroby HBV, HCV, HDV, rzadziej HAV, zakażenia bakteryjne, w tym posocznice – np. gronkowiec złocisty, zapalenia płuc, oskrzeli, zatok, owrzodzenie skrzydełek nosa i okolicy pod nosem, martwica przegrody nosowej, świerzb, grzybica, choroby przenoszone droga płciową, patologie ciąży i porodu, napady drgawkowe, ropnie, ropowice skóry w miejscach po zastrzykach;
• psychiczne szkody zdrowotne: bezsenność, depresja/próby samobójcze, zaburzenia nastroju (agresja, drażliwość, przygnębienie, apatia), zaburzenia pamięci, ostre i przewlekłe psychozy, zaburzenia seksualne, zespoły organiczne, np. otępienie, zaburzenia uczuciowości;
• szkody społeczne: osłabienie więzi rodzinnych, bezdomność, bezrobocie, konflikty z prawem, inwalidztwo, utrata zdolności do samodzielnego i odpowiedzialnego funkcjonowania, obciążenie społeczeństwa pomocą socjalną.

W 2019 roku na terenie województwa lubuskiego z powodu zaburzeń związanych z używaniem substancji psychoaktywnych w poradniach leczyły się 2.344 osoby, w tym 200 osób do 18 roku życia. Po raz pierwszy w życiu leczeniem objęto 922 osoby, w tym 138 osób, które nie ukończyły 18 lat. Wśród ogółu osób leczonych mężczyźni stanowili 71%. Największą grupę leczonych (1.329 osób) stanowiły osoby w wieku 30 – 64 lat. Z ogólnej liczby leczonych – 27 osób zostało zobowiązanych do leczenia, a 25 osób leczono przymusowo.

„Dopalacze” – czyli nowe narkotyki – to produkty o zróżnicowanym składzie, które łączy jedna wspólna cecha: zawierają substancje psychoaktywne działające bardzo destrukcyjnie na układ nerwowy człowieka w podobny sposób do dotychczas znanych narkotyków. Substancje te są zarówno produkowane przez człowieka (czyli syntetyczne), jak i pozyskiwane z roślin. „Dopalacze” zawierają niezwykle groźne substancje dla zdrowia i życia osoby, która je zażyje. W grupie „dopalaczy” znajdują się substancje o różnym działaniu: pobudzającym, halucynogennym oraz o działaniu reklamowanym jako zbliżony do marihuany. Większość charakteryzuje się tym, że już w niewielkich dawkach działają zakłócająco na ośrodkowy układ nerwowy. Dlatego bardzo łatwo można je przedawkować, co prowadzi do poważnych konsekwencji dla zdrowia fizycznego i psychicznego, a nawet śmierci. Dopalacze (ang. designer drugs) mogą przyjmować postać kadzidełek, suszu, skrętów, fajek, tabletek (tzw. party pills), proszków w torebkach, znaczków do lizania czy mieszanek aromatycznych. Skład dopalaczy wielokrotnie ulegał zmianie, dlatego nie wiadomo do końca, jakie są następstwa ich stosowania. Jedno jest pewne – skutki dopalaczy są niezwykle poważne.

PAMIĘTAJ!

• Nie ma bezpiecznych dopalaczy! Ich zażywanie grozi utratą zdrowia, a często też śmiercią!
• Nie bądź obojętny! Jeśli zauważyłeś, że ktoś wziął dopalacze zadzwoń na infolinię lub pod numer alarmowy 112.

Według danych Głównego Inspektora Sanitarnego w województwie lubuskim w 2019 r. zatruć, podejrzeń zatruć przy udziale nowych narkotyków stwierdzono u 106 osób. Wskaźnik zatruć w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców w woj. lubuskim wyniósł 10,46 (Polska – 5,60) i był to trzeci największy wskaźnik zatruć w kraju po woj. łódzkim i woj. śląskim. W roku 2019 w woj. lubuskim w wyniku zażycia dopalaczami zmarły 2 osoby.

Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii prowadzi działalność zapobiegawczą w obszarze przeciwdziałania narkomanii. Upowszechnia na poziomie ogólnopolskim programy o potwierdzonej skuteczności – programy wczesnej interwencji, programy profilaktyczne i terapeutyczne. Wspiera ponadto działania organizacji pozarządowych kierowane do grup zagrożonych narkomanią i ich rodzin, osób używających narkotyków w sposób szkodliwy i osób uzależnionych.

Telefony Zaufania
Narkomania
800 199 990
czynny codziennie
w godz. 16-21
Uzależnienia behawioralne
801 889 880
czynny codziennie
w godz. 17-22