Archiwum autora: redaktor

Kampania 19 DNI przeciwko przemocy i krzywdzeniu dzieci i młodzieży

Już jutro startuje kampania 19 DNI przeciwko przemocy i krzywdzeniu dzieci i młodzieży!

Od 1 listopada, przez 19 dni, na całym świecie będziemy przypominać, że nie ma miejsca na przemoc.

Fundacja po DRUGIE wraz z setkami organizacji, instytucji i placówek w Polsce i na świecie podejmie działania, by głośno mówić o prawach dziecka, godności, szacunku, bezpieczeństwie i wolności. To wartości, które są fundamentem zdrowego rozwoju i dobrego życia.

Pomysłodawcą tej światowej kampanii jest Women’s World Summit Foundation, która zaprasza do współpracy wszystkich, którzy marzą o świecie wolnym od przemocy. Od 11 lat Fundacja po DRUGIE koordynuje kampanię w Polsce, aktywizując setki partnerów do działania.

Pomarańczowy kolor naszej kampanii to kolor, który ostrzega i uwrażliwia. Dzięki naszej kampanii uczymy się dostrzegać przemoc i reagować na nią.

Szczegóły pod adresem: https://www.facebook.com/19dni

 

Międzynarodowy Tydzień Mediacji 2024

W ramach obchodów Tygodnia Mediacji w dniach 14-18 października 2024 r. LSPS zaprasza na bezpłatne spotkanie mediacyjne- informacje i zapisy pod numerem telefonu: 796 898 425.

Także na terenie Sądu Okręgowego w Zielonej Górze, a także Sądów Rejonowych okręgu zielonogórskiego odbędą się wydarzenia poświęcone tematyce mediacji, które mają na celu propagowanie idei pozasądowego rozwiązywania sporów.

Więcej informacji na stronie :

 https://www.zielona-gora.so.gov.pl/?mod=191&ins=1&page=1&id=810

 

 

 

 

Światowy Dzień FAS

Płodowy zespół alkoholowy (FAS, z ang. Fetal Alcohol Syndrome) to zaburzenie rozwojowe, u dzieci, których matki spożywały alkohol podczas trwania ciąży. Obejmuje on triadę objawów – upośledzone wzrastanie zarówno wewnątrzmaciczne jak i po urodzeniu, zmiany wyglądu w obrębie twarzoczaszki oraz upośledzony rozwój neurologiczny. Choć pełne skutki tego zespołu mogą być różne w zależności od wielu czynników, w tym ilości i częstotliwości spożywanego alkoholu, są one zawsze nieodwracalne, gdyż nie można wyleczyć toksycznego działania alkoholu na mózg rozwijającego się dziecka.

Płodowy zespół alkoholowy jest zespołem wad fizycznych i neurologicznych, które są następstwem picia alkoholu przez kobietę w ciąży. „Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych opiera się na danych szacunkowych, przyjmując, że dzieci z FAS rodzi się w Polsce około 3 na 1000 żywych urodzeń. Natomiast dziesięć razy więcej rodzi się dzieci z wybiórczymi uszkodzeniami związanymi z prenatalną ekspozycją na alkohol.” Jest to choroba nieuleczalna. Można jednak poprawić jakoś życia dziecka przy wczesnym jej rozpoznaniu i otrzymaniu odpowiedniej pomocy. Odpowiednio wcześnie postawiona diagnoza jest szansą dla dziecka na otrzymanie specjalistycznego wsparcia. Nie jest to jednak łatwe zadanie, gdy dziecko nie ma pełno objawowego zespół, tylko niektóre z jego cech. Dzieciom w stanie ciężkim zapewniana jest pomoc medyczna. Jednak, gdy zaburzenia nie wskazują definitywnie na FAS, wtedy dziecko poddawane jest długotrwałym badaniom diagnostycznym, które często kończą się niepostawieniem żadnej diagnozy.

Aby zespół FAS został potwierdzony medycznie muszą zostać zatwierdzone 4 kryteria:

  1. „Udokumentowane picie alkoholu przez ciężarną”
  2. Przed- i po urodzeniowy deficyt wzrostu, wagi ciała i obwodu głowy.
  3. Uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, które wyraża się jako upośledzenie funkcji fizycznych, intelektualnych i społecznych.
  4. Zespół fizycznych anomalii, wyrażających się mniej lub bardziej widocznymi deformacjami budowy twarzy, kończyn i wadami narządów wewnętrznych.„.

 Płodowy Zespół Alkoholowy (FAS) stanowi jedno z poważniejszych zagrożeń dla zdrowia i rozwoju dziecka, wynikające z narażenia na alkohol w okresie prenatalnym. Każda dawka alkoholu spożyta przez ciężarną może przyczynić się do nieodwracalnych zmian w rozwoju fizycznym, poznawczym oraz behawioralnym dziecka.  Zespół FAS jest schorzeniem nieuleczalnym, a pomocy można szukać jedynie w działaniach terapeutycznych.

 

Międzynarodowa Konferencja „Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w internecie”

Zapraszamy na  18. Międzynarodową Konferencję „BEZPIECZEŃSTWO DZIECI I MŁODZIEŻY W INTERNECIE”

Jeśli chcesz:
 nauczyć się, jak być osobą wspierającą dla młodych osób,
 poznać obraz dzisiejszej młodzieży,
 dowiedzieć się, czy smartfony powinny być zabronione w szkołach,
 podyskutować o wizerunku dziecka w internecie,
 odkryć sposoby na prewencję ryzykownych zachowań u dzieci i młodzieży,

to 18. Międzynarodowa Konferencja „Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w internecie” organizowana przez NASK oraz Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę jest WŁAŚNIE DLA CIEBIE!

 Konferencja: 24–25 września
 Focus Hotel Premium Warszawa (ul. Suwak 15, Warszawa)
 Webinary: 26–27 września
 Możliwość wzięcia udziału również online
 UDZIAŁ BEZPŁATNY!

WIĘCEJ INFORMACJI O ZAPISACH I PROGRAMIE WKRÓTCE! 

Zapraszamy na  profil i stronę https://konferencja.saferinternet.pl/, żeby być na bieżąco!

 

Informator na temat HPV

Aga Szuścik przygotowała prosty, wyczerpujący i pięknie graficznie  opracowany informator na temat HPV. 

HPV (Human Papilloma Virus) to nazwa ludzkiego wirusa brodawczaka. HPV odpowiada za zachorowania na raka szyjki macicy.

Może wywoływać również:

  • raka pochwy i sromu u kobiet,
  • raka prącia u mężczyzn,
  • raka odbytu, jamy ustnej, nosogardzieli, nasady języka i migdałków, okolic głowy i szyi u obu płci.

Wyróżnia się ponad 200 typów HPV, wśród których 40 wywołuje zmiany: skórne, w okolicy narządów płciowych oraz innych okolic ciała. Wyróżniono typy wirusa wysoce rakotwórcze  i o małym ryzyku rakotwórczym.

Zachęcamy do lektury i pobrania informatora. 

 

 

Poradnik do pobrania- Pierwsza Pomoc Emocjonalna

Zachęcamy do zapoznania się z Poradnikiem Pierwsza Pomoc Emocjonalna zawiera wskazówki dotyczące podejmowania przez dorosłych różnorodnych interwencji wobec dzieci i nastolatków w kryzysie emocjonalnym. Opisywane w poradniku zagadnienia obejmują wiedzę jak rozpoznać kryzys emocjonalny u młodej osoby, jak się z nią komunikować oraz jak budować pozytywne relacje. Atutem poradnika jest jego praktyczny wymiar pozwalający na natychmiastowe zastosowanie wskazówek podczas codziennego kontaktu z dziećmi i młodzieżą.
Poradnik do pobrania na stronie:
https://wspierajacaszkola.pl/doc/pierwsza-pomoc-emopcjonalna.pdf

Światowy Dzień Walki z Depresją

23 lutego obchodzony jest Światowy Dzień Walki z Depresja. Według Światowej Organizacji Zdrowia depresja, na którą obecnie cierpi ponad 350 milionów osób, w 2020 roku stanie się drugim po chorobach układu krążenia największym problemem zdrowotnym na świecie. Mimo, że istnieją skuteczne metody leczenia depresji, to korzysta z nich mniej niż 50%, a w niektórych państwach mniej niż 10% chorych. Najgroźniejszym objawem depresji są myśli samobójcze. Według Światowej Organizacji Zdrowia depresja może być przyczyną aż 800 000 samobójstw rocznie.

Z raportu opublikowanego w 2015 roku przez Światową Organizację Zdrowia wynika, że na depresję choruje blisko 40 milionów mieszkańców Unii Europejskiej, a rozpowszechnienie tej choroby waha się w zależności od poszczególnych państw członkowskich od 3,8% do 6,3%. Szacuje się, że w Polsce na depresje cierpi ponad 1,5 miliona ludzi, ale tylko 1 na 3 osoby chore korzysta z profesjonalnego leczenia. Tak niski odsetek osób leczących się z powodu depresji w Polsce wynika nie tylko z ograniczonego dostępu do specjalistów, ale także z lęku przed społecznym napiętnowaniem z powodu choroby. Niestety wciąż panuje powszechne przekonanie, że korzystanie z pomocy psychologicznej czy psychiatrycznej jest powodem do wstydu.

Nieleczona depresja często prowadzi do samobójstwa. Z policyjnych raportów wynika, że w 2014 roku w Polsce odebrało sobie życie 6156 osób, a w całej Unii Europejskiej ponad 128 000 osób. Te zatrważające statystyki mają związek z bardziej złożonymi problemami społecznymi, takimi jak bezrobocie, trudna sytuacja ekonomiczna, uzależnienia oraz niedostatecznym dostępem do profesjonalnej pomocy medycznej i psychologicznej.

Depresja jest chorobą całego organizmu i podobnie jak nadciśnienie, cukrzyca czy inna choroba przewlekła może być diagnozowana i skutecznie leczona – mówi Paweł Zegarow, psycholog z Zakładu Gerontologii Zdrowia Publicznego i Dydaktyki, Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji.

Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób (ICD-10) w zależności od charakteru i nasilenia objawów wyróżnia się trzy rodzaje depresji:  łagodną, umiarkowaną i ciężką. Do podstawowych objawów klinicznych pierwszego epizodu depresyjnego należą:

obniżony nastrój (smutek, przygnębienie), utrata zainteresowania działaniami (zobojętnienie emocjonalne, niezdolność do przeżywania przyjemności), osłabienie energii (szybsze męczenie się i utrzymujące się uczucie zmęczenia). U wielu osób cierpiących z powodu depresji występują liczne, ale mniej typowe objawy: zaburzenia snu, obniżenie libido, myśli samobójcze, problemy z koncentracją uwagi, utrata wiary w siebie, nieadekwatne poczucie winy, spowolnienie psychoruchowe, wzmożony lub zmniejszony apetyt, który prowadzi do zauważalnych zmian w masie ciała.

Wiele osób chorujących na depresję doświadcza również nadmiernego lęku oraz przykrych objawów somatycznych, takich jak kołatanie serca, duszności, drżenie ciała, zawroty głowy, które nie znajdują medycznego wyjaśnienia.

Depresja nie jest tylko chorobą ludzi starszych. Depresja, często utożsamiana ze smutkiem istotnie różni się od typowych zmian nastroju, których większość z nas doświadcza na skutek niepomyślnych zdarzeń. Jest niezwykle przykrym i długotrwałym stanem, który w zależności od nasilenia może całkowicie dezorganizować życie zawodowe, rodzinne i społeczne.

Osoba cierpiąca z powodu depresji często czuje się bezwartościowa, pesymistycznie ocenia swoją przeszłość, teraźniejszość i przyszłość.  Ponadto doświadcza długotrwałego (powyżej 2 tygodni) obniżenia nastroju z towarzyszącym przez większość dnia uczuciem rozdrażnienia, pustki, zobojętnieniem i wszechogarniającego smutku. Trudność w panowaniu nad swoimi emocjami i drażliwy nastrój są nie tylko źródłem cierpienia dla samego chorego, ale także dla osób z jego najbliższego otoczenia. Stopniowe wycofywanie się z życiowej aktywności może prowadzić do całkowitej utraty zdolności do podejmowania najprostszych decyzji czy też podejmowania czynności higienicznych.

Dobre samopoczucie jest ważne dla ludzi w każdym wieku. Niestety w społeczeństwie wciąż panuje przekonanie, że depresja jest chorobą ludzi starszych, a stopniowa utrata radości życia i odczuwania przyjemności jest „normalna” wraz z wiekiem – mówi Paweł Zegarow, psycholog.

Tymczasem problem zaburzeń nastroju dotyczy głównie ludzi młodych w wieku 30-45 lat. Szacuje się, że blisko 15% osób dorosłych po 60 roku życia cierpi z powodu zaburzeń psychicznych. Dodatkowo zaburzenia te wraz z zaburzeniami neurologicznymi stanowią 6,6% całkowitej niesprawności w tej grupie wiekowej.

Depresja zwiększa prawdopodobieństwo zgonu z powodu choroby serca. Niska świadomość społeczna znajduje odzwierciedlenie w wynikach badań przeprowadzonych przez Mental Health America. Okazuje się, że 67% osób w wieku 65 lat i starszych deklaruje, że o depresji wie niewiele lub wcale. Tylko 38% badanych uważa, że depresja jest problemem zdrowotnym, który wymaga profesjonalnego leczenia. Około 58% osób w wieku 65 lat i starszych uważa, że depresja jest „normalna” i przychodzi wraz z wiekiem.

Depresja wśród osób po 65 roku życia często jest związana z chorobami przewlekłymi. Objawy depresji mogą zaostrzać przebieg już istniejących chorób, takich jak cukrzyca czy nadciśnienie. Od dawna wiemy, że pomiędzy zaburzeniami nastroju a występowaniem innych chorób istnieją powiązania – choroba serca może prowadzić do depresji, a sama depresja zwiększa prawdopodobieństwo zgonu z powodu choroby serca.

Wiele przeprowadzonych badań potwierdza, że osoby starsze, u których występują objawy depresji równolegle z inną chorobą przewlekłą funkcjonują gorzej niż chorzy przewlekle bez depresji. Ma to również związek ze zwiększoną liczbą hospitalizacji i nadmiernym korzystaniem z usług systemu opieki zdrowotnej,

Należy pamiętać, że pojawienie się depresji wśród osób starszych związane jest nie tylko z czynnikami somatycznymi i przebytymi chorobami. Depresja jest również uwarunkowana psychologicznie i społecznie, dlatego wszelkie niekorzystne zmiany życiowe dokonujące się w tych sferach mogą sprzyjać powstawaniu depresji. Dużym problemem wśród osób starszych jest także samotność oraz przewlekły stres.

Stres jest nieodłącznym elementem ludzkiego życia, który występuje niezależnie od wieku, sytuacji materialnej czy stanu zdrowia. Osoby starsze ze względu na spadek zdolności funkcjonalnych, ograniczoną mobilność i inne problemy zdrowotne mogą odczuwać znaczne nasilenie stresu związanego z wykonywaniem codziennych obowiązków czy pełnieniem ról życiowych. Są to czynniki, które mogą nasilać już istniejącą depresję lub przyczynić się do jej rozwoju.

Na pytanie, co powoduje depresję wciąż brakuje jednoznacznej odpowiedzi. W ciągu ostatnich dziesięcioleci zbadano wiele hipotez dotyczących mechanizmów jej powstania, jednak żadna z nich nie wyjaśnia w pełni istoty tego zjawiska. Obecnie przyjmuje się biopsychospołeczny model depresji, który zakłada, że powstanie tej choroby jest wynikiem złożonego oddziaływania czynników genetycznych, psychologicznych i społecznych.

Istnieją skuteczne metody leczenia depresji na każdym jej etapie. Głównym celem leczenia jest obniżenie nasilenia objawów depresyjnych, przywrócenie optymalnego poziomu funkcjonowania i zapobieganie nawrotom. Obecnie najbardziej skuteczne metody leczenia polegają na równoległym stosowaniu farmakoterapii (leki przeciwdepresyjne) i psychoterapii (oddziaływań psychologicznych). Wśród oddziaływań psychologicznych należy wspomnieć o terapii poznawczo-behawioralnej i psychoterapii interpersonalnej, które są stosowane. Niezwykle ważną rolę pełni też psychoedukacja pacjenta, jak i osób z jego najbliższego otoczenia na temat samej istoty depresji, jej przebiegu, objawów i następstw.

  • Depresja jest chorobą którą, należy leczyć
  • Skonsultuj się z lekarzem, jeśli zauważasz u siebie objawy depresji
  • Zwróć uwagę na członków twojej rodziny i najbliższych – jeśli zaobserwujesz u nich objawy depresji, przekonaj ich do wizyty u profesjonalisty
  • Zrozum i naucz się wspierać osoby w depresji z twojego najbliższego otoczenia
  • Leczenie depresji powinno się rozpocząć jak najszybciej, pozwala to osiągnąć lepszy rezultat
  • Leczenie jest długotrwałe, dlatego bardzo ważna jest współpraca z lekarzem i przestrzeganie zaleceń

 

Nieodpłatna pomoc prawna i poradnictwo obywatelskie w Zielonej Górze

Informujemy o możliwości skorzystania z nieodpłatnej pomocy prawnej
lub  poradnictwa obywatelskiego. 
 
Porady są udzielane osobiście w godz. 7.30-18.30 w punktach w budynku przy ul. Gen. J. Dąbrowskiego 41 w Zielonej Górze wyłącznie po wcześniejszym umówieniu wizyty.
 
Osobie uprawnionej udziela się nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczy nieodpłatne poradnictwo obywatelskie OSOBIŚCIE, z wyłączeniem użycia środków porozumiewania się na odległość.
 
Wyjątek dotyczy osób ze znaczną niepełnosprawnością ruchową oraz osobom doświadczających trudności w komunikowaniu się.
 
ZAPISY: telefonicznie pod nr 68 456 48 34 w godzinach pracy Urzędu Miasta Zielona Góra, tj: poniedz. 8.30-16.00, wtorek-czwartek 8.30-15.30, piątek 8.30-15.00.
 
Możliwe jest też osobiste umówienie wizyty w Biurze Obsługi Interesanta w budynku Urzędu Miasta przy ul. Podgórnej 22 w Zielonej Górze.
 
Udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego odbywa się według kolejności zgłoszeń po umówieniu terminu wizyty.
Kobiecie, która jest w ciąży, udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego odbywa się poza kolejnością.
 
Nieodpłatna pomoc prawna obejmuje:
  1. poinformowanie osoby uprawnionej o obowiązującym stanie prawnym oraz przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach, w tym w związku z toczącym się postępowaniem przygotowawczym, administracyjnym, sądowym lub sądowoadministracyjnym, lub
  2. wskazanie osobie uprawnionej sposobu rozwiązania jej problemu prawnego, lub
  3. sporządzenie projektu pisma w sprawach, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyłączeniem pism procesowych w toczącym się postępowaniu przygotowawczym lub sądowym i pism w toczącym się postępowaniu sądowoadministracyjnym, lub
  4. nieodpłatną mediację, lub
  5. sporządzenie projektu pisma o zwolnienie od kosztów sądowych lub ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym lub ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego w postępowaniu sądowoadministracyjnym oraz poinformowanie o kosztach postępowania i ryzyku finansowym związanym ze skierowaniem sprawy na drogę sądową.
 
Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje działania dostosowane do indywidualnej sytuacji osoby uprawnionej, zmierzające do podniesienia świadomości tej osoby o przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach oraz wsparcia w samodzielnym rozwiązywaniu problemu, w tym, w razie potrzeby, sporządzenie wspólnie z osobą uprawnioną planu działania i pomoc w jego realizacji.
 
Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje w szczególności porady dla osób zadłużonych i porady z zakresu spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego.
 
 
Informacje o możliwości skorzystania z polubownych metod rozwiązywania sporów oraz korzyściach z tego wynikających
 
Pozasądowe metody rozwiązywania sporów – to sposoby wyjścia z konfliktu, bez przenoszenia tego sporu na drogę sądową. Za zgodą obydwu stron neutralna osoba trzecia (niezależna instytucja) –  np. mediator, koncyliator albo arbiter ― pośredniczy w kontaktach między stronami:
– umożliwia zbliżenie stanowisk stron (np. poprzez mediację),
– proponuje rozwiązanie sporu (np. przez koncyliację),
– rozstrzyga spór między nimi i narzuca rozwiązanie (np. w ramach arbitrażu).
 
Alternatywne w stosunku do postępowania sądowego sposoby rozwiązywania sporów są zwykle tańsze, szybsze i prostsze. Jest to metoda tańsza, gdyż z reguły nie wiąże się z koniecznością ponoszenia opłat sądowych, wydatków na pełnomocników. Dopiero zatwierdzenie ugody przez Sąd wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty, ale znacznie niższej niż chociażby wpis od pozwu. Rozwiązanie to jest szybsze ze względu na długie terminy rozpatrywania sporów sądowych. Rozwiązywanie sporów w ten sposób jest też prostsze gdyż nie wymaga znajomości procedur sądowych i umiejętności formułowania stanowisk procesowych.
 
Mediacja to sposób dojścia do porozumienia pomiędzy zwaśnionymi stronami przy pomocy neutralnej osoby trzeciej ― mediatora. Strony samodzielnie wypracowują ugodowe, najkorzystniejsze dla nich rozwiązanie. Wybrany przez nich mediator jedynie ułatwia kontakt i wspiera ich w komunikacji ― nie ustala kto ma rację i nie narzuca własnych rozwiązań. Korzystanie z mediacji jest dobrowolne – do jej podjęcia konieczna jest zgoda obu stron. Rozwiązanie sporu w ten sposób daje zwaśnionym stronom większą satysfakcję. Ostateczne rozstrzygniecie jest bowiem wspólnie wypracowane, a nie odgórnie narzucone przez Sąd.
 
Nieodpłatna mediacja – jest dostępna zarówno w ramach nieodpłatnej pomocy prawnej, jak również w ramach świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Może być prowadzona pomiędzy stronami dążącymi do polubownego rozwiązania sporu. Stroną inicjującą przeprowadzenie nieodpłatnej mediacji może być wyłącznie osoba uprawniona. Druga strona nie musi być osobą uprawnioną – może to być przedsiębiorca, osoba fizyczna, pracodawca, kontrahent, sąsiad, członek rodziny itp.
Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje również nieodpłatną mediację.
 
Nieodpłatna mediacja może być prowadzona pomiędzy stronami dążącymi do polubownego rozwiązania sporu. Stroną inicjującą przeprowadzenie nieodpłatnej mediacji może być wyłącznie osoba uprawniona.
  
Nieodpłatna mediacja obejmuje:
  1. poinformowanie osoby uprawnionej o możliwościach skorzystania z polubownych metod rozwiązywania sporów, w szczególności mediacji oraz korzyściach z tego wynikających;
  2. przygotowanie projektu umowy o mediację lub wniosku o przeprowadzenie mediacji;
  3. przygotowanie projektu wniosku o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego w sprawie karnej;
  4. przeprowadzenie mediacji przez uprawnionego mediatora;
  5. udzielenie pomocy w sporządzeniu do sądu wniosku o zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem.
 

Nieodpłatna mediacja nie obejmuje spraw, w których:
  1. sąd lub inny organ wydały postanowienie o skierowaniu sprawy do mediacji lub postępowania mediacyjnego;
  2. zachodzi uzasadnione podejrzenie, że w relacji stron występuje przemoc.
 
Osoby uprawnione
Nieodpłatna pomoc i poradnictwo przysługuje osobie uprawnionej, która nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej. 
Z nieodpłatnej pomocy prawnej mogą skorzystać również osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, pod warunkiem, że w ciągu ostatniego roku nie zatrudniały innych osób.